Çerkes Sürgünü: Tarihin En Acı Olaylarından Biri
Kafkasya’nın yerli halklarından Çerkesler, tarihin en eski dönemlerinden itibaren anayurtları Kafkasya’da eşsiz bir dil ve kültür geliştirerek yaşadılar. Ancak Çarlık Rusyası’nın kolonyalist politikaları ve stratejik hedefleri doğrultusunda soykırıma uğrayarak anavatanlarından sürgün edildiler.
Kuzey Kafkasya’yı ele geçirme amacıyla 1556’dan itibaren başlatılan Kafkas-Rus Çarlığı savaşı 308 yıl boyunca devam etti. Çerkesler, kendilerinden sayıca beş kat üstün olan Çar’ın imparatorluk güçleri karşısında yenilgiye uğradı ve büyük bir sürgüne maruz kaldı.
Sürülemeyen Çerkesler ise Orta Laba ve Orta Kuban nehirleri bölgesindeki Rus Kazak köylerine yerleştirildi. Rusya’nın çok önceden planladığı “Çerkes halkını öz vatanlarından sürgün etme operasyonu” adım adım gerçekleştirilen bir eylem olarak değerlendiriliyor.
Hayatta kalmayı başaran Çerkeslerin büyük bölümü Çar İkinci Aleksander’ın sınır dışı edilmeleri için getirilen teklifi onayladı. Yanlarında sadece taşıyabilecekleri kadar eşya ile Karadeniz’e bırakılan yaşlılar, kadınlar, erkekler ve çocuklar Osmanlı gemilerine sığınarak Anadolu, Balkanlar ve Orta Doğu’ya dağıldılar.
Sürgünün yaşandığı alana Kbaada deniyordu. Büyük Çerkes Sürgünü sonrasında Ruslar Kbaada’ya Krasnaya Polyana, yani Kızıl Çayır adını verdiler. Bu ismin verilmesinin nedeni ise ovadan geçen nehrin Çerkes kanıyla haftalarca kırmızı akmasıydı.
Yol şartları, salgın hastalıklar ve açlık gibi nedenlerden yaklaşık 500 bin Çerkes hayatını kaybetti. Sürgünün 158’inci yılında, sadece 700 bin Çerkes anavatanında ikamet ediyor. Diasporada olan 5 milyon Çerkesden yaklaşık 3 milyonu da Türkiye’de yaşıyor. Türkiye’deki Çerkesler dünyadaki en büyük Çerkes diasporasını oluşturuyor.
Çerkes sürgünü, tarihin en acı olaylarından biridir. Her yıl Türkiye’de yaşayan Çerkesler tarafından gözyaşlarıyla anılır. Deniz yoluyla Samsun ve Beşiktaş’a gelerek karaya çıkanlar için anma etkinlikleri İstanbul ve Samsun’da yapılır. Bir başka anma yeri de binlerce kişinin gemi kazasında hayatını kaybettiği Kefken açıklarıdır.
Çerkes sürgünü, tarihin unutulmaması gereken bir olayıdır. Bu acı olayın anılması, gelecek nesillerin de bu konuda bilinçlenmesine yardımcı olacaktır.
News
